Σάββατο 10 Δεκεμβρίου 2011
Every night there is a voice whispering a lullaby in your ear. Sweet, with a velvety texture. You barely even hear it “… the time has passed for choices!” And then you fall asleep, tired with a weary smile on your face. Yes, you are right. The dystopian, the grotesque, the obscene all condensed into one little touch of the absurd.
“-You better get up son! Your non-life awaits you. It needs you now, more than ever!”
photo: by MrKite
Ή έτσι μας έχουν πει(“..the time has passed for choices!”). Ή καλύτερα εκεί στοχεύουν. Σ’ αυτή καθημερινά την αρένα λοιπόν παίζεται ένα από τα μεγαλύτερα και πιο ύπουλα ίσως «παιχνίδια» που στήθηκαν ποτέ. Πριν προχωρήσουμε λίγο πιο βαθιά, νομίζω οφείλουμε να ξεκαθαρίσουμε μερικές ασάφειες. Για ποιο χρόνο και ποιες επιλογές μιλάμε και ποιοι είναι τελικά αυτοί που «παιδιαρίζουν»(sic).
Πώς όμως φθάσαμε εδώ πέρα; Πώς φθάσαμε δηλαδή να είμαστε τόσο βολεμένα λειψοί; Γιατί δε θέλω να ακούσω κανένα (ο Hobbes εδώ μάλλον θα διαφωνούσε..) να φλυαρεί υπέρ της «φυσικής», της «εγγενούς» -και καλά- του ανθρωπίνου είδους ροπής προς το βόλεμα και την αδράνεια[2]. Άρα ναι, έλλειψη πολλών βαθμών ελευθερίας αλλά σαν αποτέλεσμα όχι μιας αόριστης θεωρητικής κατασκευής αλλά μιας άλλης πιο αντικειμενικής και πιο γενικευμένης πραγματικότητας η οποία ταυτόχρονα γεννάει και διαιωνίζει πχ. τις υπόγειες γραμμές παραγωγής στην Κίνα, στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη, 2 παγκόσμιους και αναρίθμητους γνωστούς και άγνωστους πολέμους, τους δηλητηριασμένους επειδή το νερό που έπρεπε να πιούν ήταν μολυσμένο, τον αριθμό αυτών που τους κατέσχεσαν τα σπίτια και τις περιουσίες, αυτούς που δουλεύουν για να επιβιώσουν και όχι για να ζήσουν, αυτούς που γεμίζουν σαν σκουπίδια τους αραχνοΰφαντους και δαφνοστόλιστους λεωφόρους κτλ.. Διότι μπορεί να ακούγονται λίγο άσχετα μεταξύ τους όλα τα προηγούμενα αλλά όλα έχουν ένα κοινό σημείο αναφοράς και μια μεγάλη ζεστή αγκαλιά που τα ενώνει, όπως αυτές που συνηθίζει ο πύθωνας όταν σφιχταγκαλιάζει το θήραμά του. Τον καπιταλισμό και ό,τι αυτός πρεσβεύει πραγματικά, βάζοντας στην άκρη τη βιτρίνα με τις βαρύγδουπες διακηρύξεις του για «δημοκρατία, ανάπτυξη, εξέλιξη» στην οποία όλοι ανεξαιρέτως θα συμμετέχουν «με ισότητα, ισονομία, δικαιοσύνη» μπλα μπλα μπλα.. Νομίζω όλοι τα έχουμε ακούσει παραπάνω από μια φορά να μην τα επαναλάβω!
Επίσης, θα πρέπει μια που είμαστε εδώ να δούμε πώς εκφράζεται τελικά η σύγχρονη έννοια της ελευθερίας σ’ αυτό το νεοφιλελεύθερο μοντέλο ανάπτυξης. Πώς ερμηνεύεται και ποιες είναι τελικά οι επιλογές που απομένουν. Είναι νομίζω σαφές πως φορέας της ελευθερίας (ως ιδέας αλλά και ως πραγμάτωσης), μέσα από το οποίο θα οριστεί το πόσο τελικά ελεύθερος είσαι, αποτελείται και από αντικειμενικούς αλλά και από υποκειμενικούς όρους οι οποίοι καθώς εσωτερικεύονται και «στερεοποιούνται» στο επίπεδο της συνείδησης, τροφοδοτούν και δίνουν καύσιμο(ή όχι..) σε κάθε απελευθερωτική αναζήτηση. Έχεις την ελευθερία να επιλέξεις κατά κύριο λόγο μόνο α) μέσω της αναγνώρισης του ποιος είσαι(άρα και τι θέλεις..) β) τι κατέχεις και γ) ποια κουλτούρα και πολιτειακοί/αστικοί νόμοι σε περιορίζουν κάθε φορά. Εδώ νομίζω γίνεται ξεκάθαρο πόσες επιλογές και άρα πόση ελευθερία μας απομένει σήμερα.
Ας δούμε λοιπόν πιο λεπτομερώς τους πιο πάνω περιορισμούς.Το τι κατέχουμε, νομίζω το πρόσφατο κίνημα του 99% το αποσαφήνισε σε όσους ακόμη έτρεφαν κάποιου είδους ψευδαίσθηση επ’ αυτού. Η κατηγοριοποίηση όμως με αριθμητικά μόνο κριτήρια είναι και ημιτελής και ανεπαρκής. Ο διαχωρισμός δεν είναι τόσο γραμμικός, ούτε θα μπορούσε να είναι. Τι σημαίνει 99%;; Τίποτα απολύτως αν μείνουμε μέχρι εκεί, αφού μέσα σ’ αυτό το 99% υπάρχουν περαιτέρω «εσωτερικοί» διαχωρισμοί οι οποίοι καθιστούν το εν λόγω σύνθημα αδύναμο και «διάτρητο». Ο διαχωρισμός επαναλαμβάνω με αριθμητικά κριτήρια και όχι πολιτικά είναι ανεπαρκής. Δεν είμαστε το 99%! Είμαστε φύσει, αυτοί που παράγουμε τον πλούτο(αλλά δεν μας ανήκουν τα μέσα παραγωγής του πλούτου), αυτοί που η κοινωνική μας θέση μας τοποθετεί στην βάση μιας πυραμίδας όπου η κορυφή της καρπώνεται την υπεραξία αυτού που εμείς δημιουργήσαμε και δημιουργούμε. Αυτός είναι ο ιστορικός και αντικειμενικός(ταξικός) κοινωνικός διαχωρισμός. Έστω όμως! Η αναγνώριση σαν πρώτο βήμα της ύπαρξης αυτού του ετεροβαρούς και διχασμένου κοινωνικού μοντέλου είναι μια αφετηρία.
Επιπρόσθετα στα προηγούμενα, σ’ αυτά που μπορεί να κατέχει κάποιος συμπεριλαμβάνεται και ο πλούτος της γνώσης είτε αυτή ονομάζεται τεχνική είτε θεωρητική (απολυτήρια, πτυχία, μεταπτυχιακά..). Η προσβασιμότητα όμως, η εκφυλισμένη αξία (ανταλλακτική) τόσο των απολυτηρίων όσο και των πτυχίων (άρα ή σύνδεση τους με την αγοράàακολουθούν τους νόμους τηςàμεγαλύτερη ζήτηση και μεγαλύτερη μελλοντική μισθολογική εξασφάλισηà πιο ακριβά πτυχίαàπιο λίγοι οι οικονομικά ικανοί να ακολουθήσουν το «χορό») ,καθώς επίσης ο ρόλος των σχολείων και των πανεπιστημίων καθιστούν την απόκτηση μιας οποιασδήποτε μορφής γνώσης και επάρκειας ένα δρόμο γεμάτο εμπόδια, παράδρομους, χαντάκια και αδιέξοδα αποβάλλοντας και αποκλείοντας πολλούς στην πορεία.
Το ποιοι νόμοι υπάρχουν, παρά να κάνω αναφορά σε συγκεκριμένο νομικό καθεστώς, είναι πιο σωστό θεωρώ να δούμε ποιος είναι ο εκάστοτε νομοθέτης. Μετά την είσοδο του κοινοβουλίου (κοινοβουλευτική δημοκρατία) στο πολιτικό προσκήνιο-κυρίως μετά τον αγγλικό εμφύλιο δηλαδή- οι νομοθέτες είναι οι «αντιπρόσωποι» του λαού αυτούς δηλαδή στους οποίους παραχώρησε την εξουσία ο λαός πιστεύοντας πως θα τον αντιπροσωπεύουν επάξια στην εξουσία, μιλώντας εδώ κυρίως για τις δυτικές κοινωνίες όπου το καπιταλιστικό μοντέλο ανάπτυξης είναι πλήρως ανεπτυγμένο. Σ’ αυτό το σημείο και σ’ αυτή τη ζεστή φωλιά είναι που γεννιούνται και μεγαλώνουν οι βολεμένες (αφού κάποιος άλλος καλός κύριος/α με προσέχει..) αδρανείς πολιτικά ορδές των ανθρώπων. Είναι πασιφανές όμως ποιος είναι ο διαχρονικός ρόλος των νομοθετών, σε ποιους βάζουν και σε ποιους γυρίζουν την πλάτη, και τι συμφέροντα υπηρετούν με θρησκευτική ευλάβεια. Τα ιστορικά παραδείγματα είναι τόσα πολλά δυστυχώς που δεν έχει νόημα να αναφερθούμε σε κάποιο συγκεκριμένο.
-Τελικά δε μας είπες! Ποιοι είναι αυτοί;
-Καλά καλά, μισό..!
Σκεφτόμουνα τις ανθρώπινες σχέσεις, την αρχέγονη αυτή μεταμορφωτική δύναμη που ασκείται από και σε κάθε άτομο ξεχωριστά έτσι ώστε ταυτόχρονα να ορίζει και να ορίζεται απ’ αυτές. Είτε μέσα από την κατάφαση ενός συμπεριφορικού μοντέλου είτε μέσα από την άρνηση του, οι ανθρώπινες σχέσεις συνεχίζει να τροφοδοτούν με ανεξάντλητη δύναμη το άτομο και την κοινωνία. Μια κοινωνία που σε πείσμα πολλών-κυρίως σύγχρονων κοινωνιολόγων/οικονομολόγων και φιλοσόφων του κώλου- δεν είναι απλά το άθροισμα των μονάδων που την αποτελούν αλλά κάτι πολύ περισσότερο. Είναι αυτό που γεννιέται μέσα από τον κοινό βίο και βίωμα: η ιστορία, είναι η φαντασία, είναι η συλλογικότητα, είναι το παρόν, είναι η αμφισβήτηση, είναι η αγωνία, είναι το πείσμα, είναι η συντροφικότητα, είναι ο αγώνας, είναι η σύγκρουση.. Όλα χαρακτηριστικά της πολυμορφίας και της πολλαπλότητας που χορεύουν το «χορό των μπιζελιών» με το κάθε άτομο ξεχωριστά, ξεπερνώντας έτσι και την αρχική έννοια της πολυμορφίας αλλά και τα ίδια τα άτομα που συμμετέχουν σ’ αυτόν. Καμιά σοβαρή λογικο/φιλοσοφική προσέγγιση δεν μπορεί να δημιουργήσει απόλυτα ορθό και τελικό ερμηνευτικό πλαίσιο. Πάντα έρχεται η επόμενη να δείξει τις αδυναμίες και τα λάθη της. Και όμως τόλμησαν μερικοί γελοίοι να μιλήσουν για το «τέλος της ιστορίας»(Fukuyama) και την απελευθέρωση του ανθρώπου. Αυτοί οι ίδιοι οι οποίοι επένδυσαν (Leo Strauss) στο μύθο μιας χωρίς όρους κοινωνικής συναίνεσης, αυτοί που αποθέωσαν τον ατομισμό, ήρθαν να διακηρύξουν με περίσσιο θράσος το τέλος της επιλογής και παράλληλα το τέλος της κοινωνίας(Maggie).
Εδώ θα κάνω μια μικρή παρένθεση. Η ιστορία δεν τελείωσε επειδή πολύ απλά ακόμα δεν άρχισε(παραφράζοντας τον Marx). Και αυτό φαίνεται κάθε μέρα, σ’ ένα πλανήτη για όλους, «όλοι» πλέον είναι η μειονότητα και η πλειονότητα δεν έχει καν όνομα. Δε θα μιλήσω για την ασυδοσία των λίγων ούτε για τις δομικές αναδιαρθρώσεις της αγοράς που «πρέπει» να γίνουν. Αυτά είναι τα τσιτάτα των απολογητών ενός προ-ιστορικού καταρρέοντος (einsturzende) κόσμου.
Θα μιλήσω για την ιστορική συγκυρία, και τα ρήγματα που έχει προκαλέσει σ’ αυτό το χρυσελεφάντινο κοινωνικοοικονομικό οικοδόμημα της αντίφασης, του παραλογισμού και της ανισότητας. Βρισκόμαστε στη μέση μιας βαθιάς συστημικής κρίσης, που δε φαίνεται να εξομαλύνεται στο άμεσο μέλλον. Όλες οι γνωστές λύσεις και τεχνάσματα αποτυγχάνουν το ένα μετά το άλλο αφήνοντας εκτεθειμένους και γελοιοποιημένους όλους τους ειδήμονες και όλους τους γκουρού του οικονομολογισμού. Μέσα σ’ αυτή τη στιγμή είναι που επιτελείται η απομυστικοποίηση και η φανέρωση του γυμνού πλέον ψέματος. Ενός ψέματος που θα πρέπει να πάψει να μας αντιπροσωπεύει και να μας ψευδο-ικανοποιεί σπρώχνοντάς μας παράλληλα να φυσήξουμε το καντήλι του για να σβήσει. Αυτό δε σημαίνει επ’ ουδενί ότι θα σβήσει τελικά! Κάθε άλλο, ιστορικά μας απέδειξε ότι βρίσκει τρόπους να μπαλώνει τις τρύπες και να τα φέρνει βόλτα με το ένα ή τον άλλο τρόπο.
Η μοναδική στιγμή που θα σταματήσει να αναπαράγεται και να επιβιώνει είναι όταν θα ξεκινήσει να αναπαράγεται από εμάς μια άλλου είδους πολιτική σκέψη και ένα άλλου είδους κοινωνικό φαντασιακό. Πριν και πάνω όμως απ’ αυτό χρειάζεται να κινητοποιηθούμε, χρειάζεται να σταματήσουμε να παραμυθιαζόμαστε και να ακούσουμε. Να ακούσουμε τις οχλοβοές και τα βογγητά του παρελθόντος και να τα συνδυάσουμε με τον εκμαυλισμό, τον πόνο και την μιζέρια του παρόντος. Μόνο αν βρεθούμε, αν γνωριστούμε και αν ακούσει ο ένας τον άλλο υπάρχει μέλλον.
Για να μιλήσουμε όμως αυτή τη γλώσσα, όπως και με την ίδια την ιστορία της εξέλιξης της γλώσσας per se, πρέπει επαναλαμβάνω πρώτα να σηκωθούμε από ‘κει που βρισκόμαστε για να περπατήσουμε, να κινηθούμε, να απαιτήσουμε, να φωνάξουμε και να συγκρουστούμε. Οφείλουμε να σαμποτάρουμε την ομαλότητα και να δημιουργήσουμε καινούργια ρήγματα (με καταλήψεις, με γενικές απεργίες, με..) μακριά από συνδικαλιστικές, κομματικές ή όποιες άλλες χυδαίες πολιτικάντικες σκοπιμότητες. Η ιστορική συγκυρία έχει ανοίξει δρόμους και επιλογές οι οποίες μπορούμε-και πρέπει-να αρπάξουμε απ’ τα μαλλιά. Εφορμώντας στον ουρανό[3] θα γεννιούνται οι καινούργιες ανάγκες και οι αντίστοιχες καινούργιες λύσεις.
Και τέλος, αντιστρέφοντας τον Έλιοτ[4], αυτός ο κόσμος δε θα χαθεί με ένα λυγμό αλλά με ένα κρότο!
Έτσι όπως γεννήθηκε! [1] Πρέπει να τελειώνουμε όμως με την έννοια της διαστρεβλωμένης προσωπικής ευθύνης -η οποία δρα και αποτρεπτικά και παραλυτικά με το αυτοενοχικό- για να μπορέσουμε να δούμε λίγο πιο καθαρά μπροστά μας. Και εξηγούμαι. Ο παρών κοινωνικός σχηματισμός και διαστρωμάτωση προαποκλείει κάθε έννοια ενότητας κυρίως αν δούμε ποιοι κατέχουν στα χέρια τους το μεγαλύτερο μερίδιο του παγκόσμιο πλούτου και ποιοι όχι, και άρα με ποιο αντίστοιχο τρόπο διαβαθμίζεται η προσωπική ευθύνη. Με άλλα λόγια παρά τις αγωνιώδεις προσπάθειες μερικών ταχυδακτυλουργών του περιοδεύοντος θιάσου του καπιταλισμού(πχ. η ώρα της γης-κλείνεις το διακόπτη του ηλεκτρικού για μια ώρα τάχα για να σώσεις τη γηž μιλώντας στο υποσυνείδητο: ΕΣΥ να την ΣΩΣΕΙΣ αφού ΕΣΥ την ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΕΙΣ και άρα ΕΣΥ φέρεις ακέραια την ΕΥΘΥΝΗ ) να μας εξισώσουν η πραγματικότητα κάθε φορά θα υπαγορεύει άλλα. Όχι! εγώ και καμπόσοι άλλοι (η πλειονότητα) δεν έχουμε την ίδια ευθύνη με το αφεντικό πχ. S. JobbsV, W. Buffett, Murdoch, Βαρδινογιάννης, Κόκκαλης, Σιακόλας, Παρασκευαίδης και πάει λέγοντας που, πεινασμένος όντας για κέρδος και άρα επέκταση της επιχειρηματικής του δραστηριότητας, καταπίνει εκθετικά περισσότερους φυσικούς πόρους από ότι ο καθένας μας θα μπορούσε σε καμιά 1500 χρονάκια!!
[2] με κοινωνικούς αλλά και ατομικούς όρους
[3] Σχόλιο του Μαρξ σε γράμμα του στον Dr. Kugelmann όσων αφορά την Παρισιανή Κομμούνα, 1871
[4]Από το ποίημα «Οι Κούφιοι Άνθρωποι»
Subscribe to:
Σχόλια ανάρτησης (Atom)
2 σχόλια:
Δε γινεται να συμφωνησω περισσοτερο! Επίσης πολύ καλή η σκέψη σχετικά με το οτι το 99% δεν έχει συνοχή και ότι τα μέσα παραγωγής δεν του ανήκουν επομένως ο διαχωρισμός με αριθμητικά κριτήρια και όχι πολιτικά είναι ανεπαρκής. Η προτεσταντική ηθική της εργασίας έχει πετύχει σε μεγάλο βαθμό την αποπολιτικοποίηση, με αποτέλεσμα να λείπει το πολιτκό πρόταγμα από μεγάλο κομμάτι αυτών που βγαίνουν στους δρόμους
ΥΓ Η φωτογραφία στην αρχή του άρθρου, κάτι μου λέει...
1) Αυτό που σου είπε η φώτο..ισχύει :)
2)Σίγουρα η ηθική της εργασίας, ειδικά με την μορφή της προτεσταντικής ηθικής, είναι ένα από τα σοβαρά διαχρονικά ζητήματα που σε κάθε κινηματική διαδικασία θα πρέπει να τίθενται υπό αμφισβήτηση.
Ταυτόχρονα στην αποπολιτικοποίηση όμως σπρώχνει, όπως σημειώνω και στο κείμενο, και η δομή των θεσμών εν γένει, οι οποίοι και πάλι προσπαθώντας να ενσωματώσουν(και να εξευγενίζουν..) όλα τα αντιφατικά και συγκρουσιακά της νεοφιλελεύθερης μπούρδας, ξερνούν μια μυστικοποιημένη σούπα την οποία μέσω του-μεγάλου διαμεσολαβητή-"θεαματικού" γίνεται ελκυστική και περιέργως εύγευστη! Άρα συμφωνώ ουσιαστικά μ' αυτό που λες προσθέτοντας όμως κάτι το οποίο θεωρώ εξίσου σημαντικό
Δημοσίευση σχολίου